Bezprawną walkę wnuków Jagiełły o węgierski tron warto poznać, ponieważ doprowadziła ona do wykorzystania tego konfliktu przez Habsburgów. Po śmierci króla Węgier Macieja Korwina w 1490 roku, pretensje do tronu zgłosili synowie Kazimierza Jagiellończyka - Jan Olbracht i Władysław. Wprawdzie królem został początkowo obrany Jan, ale jego brat szybko obalił to postanowienie i rozpoczął braterską wojnę o panowanie na Węgrzech.
Żądania Jana Olbrachta do korony węgierskiej
Po śmierci króla Węgier Macieja Korwina w 1490 roku, konflikt o schedę po nim rozgorzał na dobre. Wnukowie Jagiełły, synowie Kazimierza Jagiellończyka - Jan Olbracht i Władysław, zgłosili swoje pretensje do korony węgierskiej, powołując się na dziedzictwo Elżbiety Rakuszanki. Królowa była matką obydwu braci i bardzo pragnęła, aby jeden z nich objął tron Węgier.
W początkowej fazie, dzięki zabiegom dyplomatycznym swojego ojca, Jan Olbracht został obwołany królem przez węgierską szlachtę. Popierali go wpływowi możnowładcy tacy jak wojewoda siedmiogrodzki Stefan Batory oraz dowódca wojskowy Błażej Magyar. Młody Jagiellończyk mógł liczyć także na poparcie Szeklerów, zamieszkujących wschodnie rubieże Siedmiogrodu.
Zmiana nastrojów na Węgrzech
Sytuacja zmieniła się jednak wkrótce na niekorzyść Jana Olbrachta. Błażej Magyar zmarł, a Stefan Batory odwrócił się od niego, po tym jak wrogowie polskiego królewicza rozpuścili plotkę, jakoby ten miał uderzyć jakiegoś polskiego magnata. Pogłoska ta oburzyła Węgrów, którzy pragnęli mieć na tronie opanowanego władcę.
Twórcą tej fałszywej wieści był najprawdopodobniej starszy brat Jana Olbrachta - Władysław, wówczas panujący w Czechach, który również miał nadzieje na schedę węgierską. Jego sprytne posunięcie rzeczywiście obniżyło popularność Jana Olbrachta wśród Węgrów, czym sam Władysław skwapliwie skorzystał.
Powstanie Władysława II przeciwko bratobójczym planom
Choć, jak wspomniano, węgierska szlachta zebrana na polu Rakos początkowo okrzyknęła królem Jana Olbrachta, to Władysław bardzo szybko obalił tę decyzję. W błyskawicznym tempie opanował Budę, a następnie, nie bacząc na nic, poślubił wdowę po Macieju Korwinie - Beatrycze. W obliczu takiego obrotu sprawy, sejm węgierski unieważnił wcześniejszą elekcję i obwołał królem właśnie Władysława.
Jan Olbracht nie dał jednak za wygraną i rozpoczął wojnę z bratem oraz przystąpił do oblężenia Koszyc, których nie udało mu się jednak zdobyć.
Do rozlewu bratobójczej krwi nie dopuścił ojciec zwaśnionych braci - Kazimierz Jagiellończyk. Korzystając ze swego autorytetu jako ojca i władcy potężnej Polski, wymusił na synach zawarcie "wieczystego pokoju" w Koszycach w lutym 1491 roku. Jan Olbracht musiał przełknąć gorycz porażki i pogodzić się z tym, że to Władysław został uznany przez ojca za prawowitego króla Węgier.
Czytaj więcej: Kim uważali się mieszkańcy dawnej Słowiańszczyzny? Słowianie i ich tożsamość.
Wojna braci o tron węgierski i bitwa pod Preszowem
Pokój między braćmi nie trwał jednak długo, a swoje złożyły zarówno duma Jana Olbrachta, jak i niewywiązanie się Władysława z obietnicy wypłaty odszkodowania młodszemu bratu. Konflikty dynastyczne Jagiellonów znów więc przerodziły się w otwarty konflikt zbrojny.
W czerwcu 1491 roku Jan Olbracht, słysząc pogłoski o chorobie Władysława, zerwał układ z Koszyc i ruszył na brata z bronią w ręku. Zlekceważył przy tym wezwania ojca do powrotu i posłuszeństwa, czego wkrótce gorzko pożałował. W styczniu 1492 roku doszło do bitwy pod Preszowem, w której siły Jana Olbrachta poniosły całkowitą klęskę.
- Jan Olbracht dysponował zaledwie 4 tysiącami żołnierzy
- Armia Władysława pod wodzą Stefana Zapolyi liczyła 8 tysięcy
- Polski królewicz cudem uszedł z życiem, straciwszy miecz i dwukrotnie ratując się przed śmiercią
Zwycięstwo Władysława II i upokorzenie Jana Olbrachta
Po przegranej bitwie Jan Olbracht dostał się do niewoli swojego zwycięskiego brata. Władysław nie zamierzał jednak pogłębiać rodzinnej tragedii i potraktował jeńca z godnością należną synowi królewskiemu. Pozwolił mu nawet zatrzymać księstwo głogowskie na Śląsku, choć nie zamierzał wypłacać mu obiecanego odszkodowania.
| Brat | Status po bitwie |
|---|---|
| Władysław II | Król Węgier, utrzymał władzę |
| Jan Olbracht | Jeńcem Władysława, ale otrzymał księstwo głogowskie |
Wielki przegrany tego konfliktu nie cieszył się jednak długo swoim księstwem. Jako władca Głogowa okazał się niekompetentny i znienawidzony przez poddanych, którzy nie mogli się nachwalić jego nieobecności i sprawowania rządów przez namiestników.
Wzrost wpływów Habsburgów na Węgrzech kosztem Jagiellonów
Prawdziwymi zwycięzcami walki Jagiellonów o tron węgierski okazali się jednak nie Władysław ani Jan Olbracht, lecz Habsburgowie. Cesarz Maksymilian, wykorzystując osłabienie pozycji Jagiellonów na Węgrzech po ich bratobójczym konflikcie, wymusił na Władysławie uznanie swojego następstwa w razie bezpotomnej śmierci tego ostatniego.
W ten sposób rywalizacja dwóch synów Kazimierza Jagiellończyka doprowadziła do wzrostu wpływów Habsburgów na Węgrzech i utorowania im drogi do przejęcia w przyszłości tej korony. Powstanie tej potężnej dynastii zapoczątkowało stopniowy upadek znaczenia Jagiellonów w Europie Środkowej.
Nieudana próba opanowania Węgier przez Jana Olbrachta
Chociaż Jan Olbracht nie zdołał nigdy zasiąść na węgierskim tronie, to jego starania o koronę św. Stefana zapisały się w historii jako jedna z największych wojen domowych Jagiellonów. Młodszy z braci był gotów wystąpić zbrojnie przeciwko własnemu rodzeństwu i odrzucić wszelkie dyplomatyczne rozwiązania.
Ostatecznie jednak okazał się niegodnym następcą swego dziada Władysława Jagiełły. Nie tylko poniósł klęskę militarną i więzienie u brata, ale też okazał się zupełnie niekompetentnym władcą w przydzielonym mu księstwie głogowskim na Śląsku.
- Nigdy nie pojawił się osobiście w Głogowie
- Sprawował rządy za pośrednictwem namiestników
- Znienawidzony przez poddanych za nieobecność i samowolę
Historia bezpardonowej walki wnuków Jagiełły o węgierski tron pokazuje, jak bardzo dynastyczne ambicje i wewnętrzne konflikty mogą osłabić nawet tak potężną niegdyś dynastię jak Jagiellonowie. Ich dzieło ostatecznie przejęli i doprowadzili do rozkwitu Habsburgowie, których wpływy na Węgrzech bezpowrotnie wzrosły kosztem dawnych rywali.
Podsumowanie
Reasumując, walka jagiellonów o tron węgierski między wnukami Jagiełły - Janem Olbrachtem a Władysławem II, była jednym z najgłośniejszych konfliktów dynastycznych Jagiellonów. Ich bratobójcze starania umożliwiły jednak powstanie innej potęgi - Habsburgów, którzy skrzętnie wykorzystali osłabienie pozycji Jagiellonów na Węgrzech.
Choć formalnie zwycięzcą tego sporu został Władysław II, to prawdziwymi triumfatorami okazali się Habsburgowie. Wymusili oni na nowym królu Węgier uznanie swojego następstwa, torując drogę do przejęcia tej korony w przyszłości i zainicjowali proces upadku znaczenia Jagiellońskiej dynastii w Europie Środkowej.
Tagi
Udostępnij artykuł
