Liczebność armii Bolesława Chrobrego - armia państwa Piastów

Liczebność armii Bolesława Chrobrego - armia państwa Piastów
Autor Ernest Gałęziok
Ernest Gałęziok6 lutego 2024 | 7 min

Liczebność armii Bolesława Chrobrego to temat budzący wiele kontrowersji wśród historyków. Nieliczne źródła podają sprzeczne informacje na temat wielkości sił zbrojnych pierwszych Piastów. Kronika Galla Anonima mówi o 16 900 żołnierzach, co jak na tamte czasy było imponującą liczbą. Jednak inni badacze kwestionują te dane, argumentując, że ówczesna Polska nie miała aż tak dużego potencjału mobilizacyjnego.

Potencjał mobilizacyjny państwa Chrobrego

Informacje na temat liczebności wojsk Bolesława Chrobrego są niezwykle skąpe. Najstarsza polska kronika, spisana przez Galla Anonima, podaje, że armia Chrobrego składała się z 3 900 pancernych oraz 13 000 tarczowników. Łącznie daje to 16 900 ludzi.

Jednak wiarygodność tych danych budzi poważne wątpliwości. Po pierwsze, Gall wymienia zaledwie cztery grody (Gniezno, Poznań, Giecz i Włocławek), z których rekrutowały się wojska. A przecież państwo Chrobrego obejmowało znacznie więcej ośrodków osadniczych.

Po drugie, nie sposób zweryfikować, czy podane przez Galla liczby oddają rzeczywisty stan posiadania sił zbrojnych. Być może zostały one mocno zawyżone dla podniesienia prestiżu władcy.

Niemniej nawet bazując na tych niepewnych informacjach, można oszacować ogólny potencjał mobilizacyjny państwa Chrobrego. Otóż na przełomie X i XI wieku na ziemiach polskich mieszkało około miliona ludzi. Przeciętna rodzina liczyła 6 osób, z czego prawie każdy dorosły mężczyzna mógł zostać powołany do wojska.

Możliwości zaciągu rekrutów

W takiej sytuacji siły zbrojne Chrobrego potencjalnie mogły liczyć nawet 190 tysięcy ludzi. Jednak nie każdy ojciec rodziny rzeczywiście brał udział w wyprawach wojennych. Historycy szacują, że w działaniach militarnych uczestniczył co piąty lub co szósty mężczyzna zdolny do walki.

W związku z tym realne możliwości mobilizacyjne państwa Chrobrego sięgały 30-50 tysięcy żołnierzy. Była to zarazem maksymalna liczba wojowników, jaką Bolesław Chrobry mógł zabrać na wojnę. W praktyce armie pierwszych Piastów były zazwyczaj mniej liczne.

System organizacji wojska pierwszych Piastów

Na organizację sił zbrojnych wczesnopiastowskich składały się elementy systemu dziesiętnego i trójkowego. Ten pierwszy polegał na podziale oddziałów na grupy liczące 10, 100 czy 1000 ludzi. Ślady tego systemu można dostrzec w kronice Galla Anonima.

Z kolei o obecności systemu trójkowego świadczą przekazy Otto z Bambergu oraz Thietmara. Według nich zarówno Bolesław Chrobry, jak i cesarz Henryk II przekazali sobie nawzajem oddziały liczące po 300 wojowników.

System dziesiętny System trójkowy
- podział na 10, 100, 1000 ludzi - podział na grupy 3, 30, 300 osób
- obecny np. u Franków, Gotów, Mongołów - wzmianki u Galla Anonima i Thietmara

Trudno powiedzieć, który z systemów dominował w organizacji polskiego wczesnośredniowiecznego wojska. Być może stosowano obydwa na różnych szczeblach armii.

Czytaj więcej: Ręwnie najsłynniejsza mistyfikacja dotycząca wczesnych Słowian - aktualne fakty i teorie

Podział i liczebność oddziałów za Chrobrego

Niestety nie zachowały się żadne statystyki precyzyjnie określające liczebność poszczególnych oddziałów w epoce Bolesława Chrobrego. Można się jedynie domyślać, że ich wielkość zależała zarówno od możliwości mobilizacyjnych danego terenu, jak też od charakteru prowadzonej kampanii.

Przykładowo, wyprawy zaczepne wymagały mniejszych sił niż wojny obronne. W tych drugich liczył się każdy zdolny do walki mężczyzna gotów bronić kraju przed najeźdźcą.

Według historyków wojskowości co piątego, ewentualnie co szóstego ojca rodziny zobowiązywano do udziału w wyprawach zbrojnych.

Dlatego też można przypuszczać, że armie wystawiane do walk na obcych ziemiach były stosunkowo niewielkie. Liczyły pewnie kilka, góra kilkanaście tysięcy ludzi. Zaś siły powoływane do obrony państwa w razie jego najazdu mogły być dwu-, trzykrotnie większe.

Trudności logistyczne

Nie bez znaczenia pozostawały także trudności logistyczne związane z utrzymaniem i transportem wojsk. Im liczniejsza armia, tym większe problemy z jej zaopatrzeniem i manewrem na polu bitwy.

Stąd też zrozumiałe jest, że Bolesław Chrobry nie decydował się na prowadzenie zbyt odległych kampanii z udziałem setek tysięcy żołnierzy. Byłoby to po prostu niewykonalne pod względem organizacyjnym.

Siły zbrojne w bitwach ofensywnych i defensywnych

Liczebność armii Bolesława Chrobrego - armia państwa Piastów

Wielkość armii Bolesława Chrobrego zależała więc w dużej mierze od charakteru prowadzonej wojny. W przypadku konfliktów o charakterze ofensywnym, gdy Piastowie przeprowadzali zbrojną ekspansję na inne terytoria, liczebność ich wojsk była ograniczona możliwościami mobilizacyjnymi oraz względami logistycznymi.

Z kolei podczas wojen obronnych, których celem było odparcie wroga z polskiej ziemi, Siły zbrojne mogły być znacznie większe. Wtedy bowiem liczył się każdy mężczyzna gotów stanąć z bronią w ręku w obronie ojczyzny.

Przykładem konfliktu o charakterze ofensywnym była wyprawa Chrobrego na Kijów w 1018 roku. Książę polski poprowadził wtedy armię liczącą od kilku do kilkunastu tysięcy ludzi. Zaś podczas najazdu Brzetysława w 1038 roku zapewne zdołano zmobilizować znacznie większe siły do obrony granic.

Maksymalna wielkość armii Bolesława Chrobrego

Reasumując, szacuje się, że maksymalne możliwości mobilizacyjne państwa Bolesława Chrobrego wynosiły od 30 do 50 tysięcy ludzi. Była to górna granica liczebności wojsk, jakimi mógł dysponować pierwszy historyczny władca Polski.

Jednak jak już wspomniano, armie Chrobrego najczęściej były mniejsze niż ów maksymalny potencjał mobilizacyjny państwa. Zwłaszcza podczas ofensywnych kampanii zaczepnych Siły zbrojne Piastów liczyły od kilku do kilkunastu tysięcy żołnierzy.

Tylko w bardzo krytycznych sytuacjach, gdy trzeba było bronić kraju przed obcą napaścią, wszystkie zdolne do walki ręce zapewne brały za broń. Jednak i wtedy logistyka oraz ówczesna sytuacja demograficzna ograniczały pole manewru dowódców.

Podsumowanie

Kwestia liczebności wojsk Bolesława Chrobrego pozostaje otwarta. Nieliczne przekazy źródłowe nie pozwalają jednoznacznie określić ani faktycznej wielkości jego armii, ani też całkowitego potencjału mobilizacyjnego ówczesnej Polski. Można jedynie snuć pewne domysły i szacunki.

Niemniej, bazując choćby na danych podanych przez Galla Anonima, orientacyjnie można określić, że maksymalne możliwości mobilizacyjne państwa Chrobrego sięgały 30-50 tysięcy ludzi. Realnie armie pierwszych Piastów były zapewne mniejsze.

Pewne jest, że wielkość wojsk zależała w dużej mierze od charakteru prowadzonej wojny. Ofensywne kampanie wymagały mniejszych sił niż konflikty o charakterze obronnym. Stąd różnice w liczebności armii w zależności od sytuacji.

Ogólnie rzecz ujmując, liczba żołnierzy pod dowództwem Chrobrego wahała się od kilku do kilkudziesięciu tysięcy. Choć przy braku wiarygodnych źródeł trudno to jednoznacznie zweryfikować.

5 Podobnych Artykułów

  1. Odkryj Historię Munduru Polskiego z 1939 Roku - Detale i Ciekawostki
  2. Czy warto inwestować w bezprzewodowe zestawy myszy i klawiatury?
  3. Poznaj Dzieci Marii Konopnickiej - fascynującą historię Heleny Konopnickiej
  4. Odkryj Niezwykły Wygląd Anny Cylejskiej, Żony Jagiełły i Ikonę Styłu
  5. Liga Hanzeatycka (hanza). najsłynniejsza organizacja kupiecka średniowiecznej Europy
tagTagi
shareUdostępnij artykuł
Autor Ernest Gałęziok
Ernest Gałęziok

Jako archeolog biorę udział w ekspedycjach poszukujących pozostałości starożytnych osad. Uczestnicząc w wykopaliskach mam okazję znaleźć nieznane dotąd artefakty, które publikuję i opisuję na blogu. Dzięki analizie znalezisk lepiej rozumiemy życie codzienne w odległych epokach.

Oceń artykuł
rating-fill
rating-fill
rating-fill
rating-fill
rating-fill
Ocena: 0.00 Liczba głosów: 0

Komentarze(0)

email
email

Polecane artykuły